WASHINGTON-RİYAD NÜKLEER MASASI YENİDEN KURULDU
ABD ile Suudi Arabistan arasında, nükleer teknoloji paylaşımını ve uranyum zenginleştirme hakkını içerebilecek yeni bir anlaşma için diplomatik temaslar yeniden hız kazandı. Beyaz Saray’ın öncülüğünde yürütülen görüşmelerin merkezinde, Riyad’ın uzun süredir talep ettiği sivil nükleer enerji programı yer alıyor.
ABD Enerji Bakanı Chris Wright, Suudi Arabistan’da yaptığı açıklamada, ticari nükleer altyapının inşası ve belirli düzeyde uranyum zenginleştirme olasılığını içeren bir anlaşmanın mümkün olduğunu söyledi. Wright, "Henüz çerçeveyi netleştirmedik, ancak çözüme giden bir yol var. Bu yıl ilerleme bekliyoruz" dedi.
Wright’ın dikkat çektiği bir diğer unsur ise hassas teknolojilerin denetimi. Suudi Arabistan’ın nükleer yakıtı kendi topraklarında üretmek istemesi, teorik olarak silah üretimine kapı aralayabileceği gerekçesiyle Batı’da uzun süredir kaygı yaratıyor. ABD ise nükleer iş birliklerinde, silahların yayılmasını önleyen katı yükümlülükler arıyor.
Görüşmelerin perde arkasında ise İsrail var. Suudi Arabistan’ın nükleer dosyada ABD’den destek almak için Tel Aviv’le diplomatik ilişkilerini normalleştirmesi gerektiği iddiaları bir süredir gündemde. Bu konuda doğrudan bir açıklama yapmayan Wright, "İlişkiler bütün paket olarak değerlendirilir" demekle yetindi.
Suudi Arabistan uzun süredir petrol dışı enerji kaynaklarına yönelmeyi hedefliyor. Ancak nükleer teknolojiye erişim konusunda, uluslararası topluma nükleer silah geliştirmeyeceği yönünde güvence vermek istememesi nedeniyle önceki görüşmeler tıkanmıştı. Bu durum, Kongre’de anlaşmaya muhalefeti güçlendiriyor. Hatırlanacağı üzere, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da senatörken bu anlaşmaya karşı çıkan isimlerdendi.
Görüşmelerin zamanlaması da dikkat çekici. Zira ABD, aynı süreçte İran’la da 2015’te iptal edilen nükleer anlaşmayı canlandırmak için diplomatik temaslara başladı. Tahran’la nükleer diyalog yeniden kurulurken, Riyad’a olası zenginleştirme izni verilmesi, bölgedeki nükleer dengeyi yeniden tartışmaya açabilir.
Üstelik Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın, “İran silah üretirse biz de üretiriz” sözleri hâlâ hafızalarda. Tüm bu gelişmeler, Orta Doğu’da nükleer gölgede yeniden şekillenen güç dengelerinin habercisi olabilir.
